Dr. Yasemin Arslan Dt. Şule Arslan tüm yazıları e-posta gönder

Parasetamol dost mu düşman mı?

Parasetamol içerikli ağrı kesici ve ateş düşürücüler sık kullanılsa da etkinliği tartışılır durumda.

Parasetamol içerikli ağrı kesici ve ateş düşürücü ilaçları hayatımızda en az bir kez kullanmışızdır. İlaç etken maddesi tedavi edici değil ancak anti-semptomatik yani belirtileri giderici. 1956'dan beri piyasada ve her yıl birçok hastalık için oldukça yaygın olarak kullanılıyor. Parasetamol ağızdan alındıktan sonra mide-bağırsak sisteminde hızla emiliyor ve tüm dokulara hızla yayılıyor. Ağrı kesici etkisini ise bize ağrıyı duyuran prostaglandin sentezini azaltarak gösteriyor. Parasetamol hafif-orta dereceli baş ve diş ağrılarında, soğuk algınlığında, siyatik, kas-eklem ağrılarında, bazı nevraljilerde, orta kulak ağrılarında, sinüzitte, bazı cerrahi girişimler sonrası post-operatif olarak veya bazı romatizmal hastalıklarda kullanılsa da etkinliği son yıllarda epeyce tartışılır hale geldi.

Ağrıyı ve öksürüğü tam olarak kesmiyor

İngiltere'de yapılan araştırmalara göre akut sırt aralarında parasetamolün etkisi placebo (yalancı İlaç) etkisinden daha iyi değil. Osteoartrit kaynaklı kalça ve diz ağrılarında da bir miktar rahatlama sağlasa da ağrıyı tam olarak kesmiyor. Soğuk algınlığında ise burun akıntısını azaltıyor ancak öksürme, hapşırma, halsizlik gibi rahatsızlıkları gidermiyor. Migrende ise etkisi placebodan daha iyi ancak diğer ağrı kesicilere göre daha az. Çocuklarda ateş düşürücü olarak kullanımı yaygın ancak üç günden fazla kullanılması önerilmiyor. Yetişkinlerde bir defalık maksimum doz 1 gram, bir günlük doz ise 4 gram.

Doktor kontrolünde kullanımı şart

Parasetamolu fazla yan etkisi olmayan bir ilaç olarak biliyoruz. Gebelikte de dikkatli olmak kaydıyla kullanabiliyor. Ancak yeni doğanlarda doktor kontrolünde verilmeyen her ilaç gibi parasetamol de ölümcül sonuçlara yol açabilir. Parasetamol herhangi böbrek ve karaciğer hastalığı olanların, anemi hastalarının, viral hepatit hastalarının, alkol sorunu yaşayanların da mutlaka doktor kontrolünde kullanması gereken bir ilaç. Ve diğer ağrı kesiciler gibi alkolle birlikte kullanılmaması gerçeği ise hala fazla bilinmiyor.

Ağrı kesiciler her zaman herkeste aynı etkiyi ve cevabı vermiyor.

Fazla kullanımda mide kanaması yapıyor

Parasetamol dışındaki ağrı kesiciler ise non-steroid anti enflamatuar (NSAİ) analjezikler ve opioid analjezikler. Non-steroid antienflamatuvar analjezikler orta-yoğun ağrılarda ilk tercih edilecek ilaçlardır. Ancak mide ülseri, mide kanaması, böbrek ve karaciğer hasarı gibi yan etkileri fazla kullanımda ortaya çıkabiliyor. Opioid analjezikler ise yoğun ve çok yoğun ağrılarda kullanılan, kırmızı ve yeşil reçete tabi ciddi bağımlılık riski üretebilen ilaçlardır.

Egzersizler ağrı kesiciden daha faydalı

Ağrı kesiciler her zaman herkeste aynı cevabı vermiyor. Ancak ağrı durumlarında hemen ağrı kesicilere sarılmadan önce daha basit düşünmek ve sorunu önlemeye yönelik tedbirleri almak daha akılcı. Mesela sırt ağrıları ve osteoartritler için hafif egzersizler yapmak ağrı kesicilerden daha faydalı. Öte yandan baş ağrınızın sebebi fazlaca bilgisayar ekranına bakmak, yeterince dinlenmemek ya da susuzluk olabilir!

Uzun süreli ilaç kullanımı organlara zarar

Birçok ağrı çeşidinde yan etkisiz ve ilaçsız bir tedavi olan akupunkturun başarısı oldukça yüksek. Ağrı kesicilerin hayat kalitemizi yükseltiği bir gerçek ama çok şiddetli ağrılarda ya da kronikleşmeye başlayan ağrılarda doktorunuza danışın. Uzun süreli ağrı kesici kullanımının hem organlara zarar vereceğini hem de ağrıyı ortadan kaldırarak gerçek nedeni örterek belki de bir hastalığın ilerlemesine neden olabileceğini unutmayın!