Telomerin kadar yaşa!

Dr. Yasemin Arslan Dt. Şule Arslan

Telomer kısalması arttıkça sağlıklı ömür süresinin azaldığı bilinen bir gerçek. Yani bu teoriye göre uzun yaşamın sırrı, aslında telomerlerin uzunluğunda gizli.

Bu haftanın en popüler tıp konusu şüphesiz telomer uzunluğu ve yaşam süresinin artışı konusunda çalışmalar yapan Amerikalı biyolog ve biliminsanı Bill Andrews’un anlattıklarıydı. 21’inci Uluslararası Estetik Tıp Kongresi’ne katılan biz tıp doktorlarına ilginç bir sunumu oldu Nobel Ödüllü Bill Andrews’un. Konuyla ilgili çok daha önce kliniğimizde araştırmaya girmiş ve kitabımızda da yer vermiştik.

Konuyu basitleştirmek için öncelikle sade bir dille şunu anlatalım: Telomer nedir?

Vücudunuzda trilyonlarca hücre var ve her hücreniz, bir sitoplazma, bir zar ve bir çekirdekten oluşuyor. Çekirdeğin içinde 23 çift olmak üzere kromozomlarınız yer almakta. Kromozomlar, DNA zincirlerinden, DNA zincirleri de gen adı verilen birimlerden oluşur.

Genleriniz her türlü fiziksel ve kimyasal özelliklerinizi taşır. Ayrıca hastalıklara yatkın ya da dirençli olma özelliklerinizi şifreler. Kromozomlarınız şekil olarak ipe benzerler. Bu ipin iki ucunda sanki ayakkabı bağının ucundaki plastik gibi onu sıkıca tutan bir yapılanma vardır. Kromozomunuzu ayakkabı bağcığına benzetirsek, telomerleriniz ayakkabı bağlarının ucundaki küçük plastik parçalardır. Hepimizin ne işe yaradığını merak ettiğimiz bu parçacıklar aslında ipin de temelini oluşturur, tıpkı telomerler gibi…

Kopyalanmayla kısalıyor yaşlanma ilerliyor!

Hücreler yaşam devamlılığı için kendi kendini kopyalar. Enzimler ise telomeri tam olarak kopyalayamıyor. En sondaki telomerin uzunluğu her kopyalamadan sonra kısalıyor. Her kopyalamayla kısaldığı için de yaşlanma ilerliyor! Telomer uzunluğu uzun süre korunabilirse daha uzun bir gençlik mümkün olabilir!

Peki ama nasıl?

Geçmiş yıllarda telomer kaybının genetik olarak değiştirilemeyen, sabit bir seyir izlediği sanılıyordu. Ancak artık telomer kısalması arttıkça sağlıklı ömür süresinin azaldığı bilinen bir gerçek. Yani uzun yaşamın sırrı, aslında telomerlerin uzunluğunda gizli.

Telomerin kısalmasını önleyen enzim olan telomeraz vücudumuzda üretiliyor. Vücut hücrelerimizin yaklaşık yüzde 1’i bu potansiyele sahip. Sadece üreme hücreleri ve kök hücreler. Geri kalan yüzde 99’unda telomerazı baskılayan bir enzim var. İşte Andrews telomerazı ve enzimi de baskılayan bir yapı buldu.

Bu desteğin kullanılabilmesi için kan ve tükürük örneği alınıp laboratuarda telomer uzunluğu analizi yapılıyor. Durumunuza göre bu etken maddeyi içeren kapsül veriliyor ve telomer kısalması azalıyor yani hücreler kendi kendilerini çok daha fazla kez kopyalama kabiliyeti kazanıyorlar.

Telemorlerimize iyi bakmakla ilgili şu anda kesinlik kazanmış bilgiler ise şunlar:

- İyi besinlerle beslenme ve asla fazla beslenmemek.

- Kendinizi aşırı hırpalamayacağınız sürdürelebilir egzersiz yapmak.

- İyi uyumak.

- Huzurlu hissetmek.

- Bedenini arındırmak.

- Duygusal travma geçirenlerde telomer boyu kısalıyor. uzurlu ve kendi kendinize barış içinde olmanız da çok önemli.